Çalışmalarımızda üzerinde titizlikle durduğumuz konulardan biri erken tanı ve erken müdahaledir. Son yıllarda yapılan araştırmalar erken tanı konmuş çocukların önemli bir bölümünün üç yaşından sonra psikiyatrik ya da eğitimsel müdahalelere ihtiyaç duymadıklarını göstermektedir. Bu nedenle, 0-6 yaş arasındaki çocukların gelişimlerini standart, geçerlilik ve güvenilirlik çalışmaları yapılmış araçlarla değerlendirmenin hem risk grubundaki çocukları belirleyip desteklemek, hem de sağlıklı gelişen çocukların gelişimlerini takip etmek açısından son derece önemli olduğunun bilincindeyiz.
Bebeklik ve erken çocukluk dönemi tarama ve değerlendirme envanterlerinin içerdiği başlıca gelişim alanları aşağıdaki gibidir:
- Dil-Bilişsel(Zihinsel) (Dili anlama, kullanma, akıl yürütme ve bellek gibi düşünce ve dil becerileri)
- İnce Motor (Nesneleri kavrama, kalem tutma, düğme ilikleme gibi karmaşık, küçük kas hareketleri)
- Kaba Motor (Emekleme, yürüme, zıplama gibi büyük kas gruplarının koordinasyonu ile gerçeklesen kas hareketleri)
- Sosyal (Çevreyle sözel veya sözel olmayan iletişim kurma becerileri)
- Duygusal (Kendi duygu ve düşüncelerini ifade edebilme, bir diğerinin duygularını anlayabilme, problem çözme becerisi, olumsuz duygularıyla baş edebilme)
- Öz-Bakım (Temizlik, yeme ve tuvalet alışkanlığı gibi öğrenilerek edinilen davranışlar)
Gelişimsel ve Zihinsel Değerlendirme
Denver II Gelişimsel Tarama Testi
1-72 aylar arasında uygulanmakta olan bu test çocukları Kişisel –Sosyal, İnce Motor, Dil ve Kaba motor alanlarında incelemektedir.
Ankara Gelişim Tarama Envanteri
2-72 aylar arasındaki çocukların Dil-Bilişsel, İnce Motor, Kaba Motor,Sosyal Beceri Özbakım alanlarında gelişimlerini değerlendirmektedir.
Bayley -III Gelişim Ölçeği (Bayley Scales of Infant Development)
Bu ölçek, 1-42 aylar arasındaki çocukların gelişimlerini dil, bilişsel, sosyal-duygusal ve uyumsal, ince motor ve kaba motor alanlarında kapsamlı bir şekilde incelemekte, beklenene göre hangi gelişim aşamasında olduğu hakkında detaylı bilgi vermektedir.
Portage Gelişim Ölçeği
Bu ölçek 0-6 yaş arasındaki çocukların bebek uyarımı, sosyal gelişim, dil gelişimi, öz bakım, bilişsel gelişim ve fiziksel gelişim düzeylerini belirlemeye yöneliktir. Anne, baba, ya da bakım veren sorulan sorular aracılığıyla uygulanır.
Stanford Binet-5 Zeka Testi
S(Standford Binet Intelligence Scales for Early Childhood (SB5)Bu test 2-11 yaşlar arası çocukların sözel ve performans alanlarındaki gelişimlerini incelemekte, sözel ifade, dilde akıcılık, işitsel hafıza, muhakeme, görsel hafıza, görsel motor becerileri ve zeka düzeyleri ile ilgili bilgi vermektedir.
PEER Eğitime Hazırlığın Pediatrik Değerlendirmesi
PEER Pediatric Examination of Educational Readiness
Bu ölçek 4-6 yaş arası okul öncesi çocuklara uygulanmakta ve okula hazır oluşla ilgili önemli ipuçları vermektedir.
Marmara İlköğretime Hazır Oluş Ölçeği
Çocuk ve anneye uygulanan iki ayrı bölümden oluşan ölçek okula hazırlık düzeyini belirlemek amaçlı kullanılmaktadır. Okul öncesi beceriler; matematik becerileri (dikkat, hafıza, rakam tanıma, arttırma-eksiltme, sıralama), fen becerileri (tümevarım, tümden gelim, neden-sonuç ilişkisi, problem çözme), sesleri tanıma, çizgi ve labirent çalışmaları açısından değerlendirilir. Gelişim formu ise çocuğun gelişimini anneye sorulan sorular aracılığıyla zihinsel-dil, sosyal-duygusal, fiziksel ve öz-bakım alanlarında değerlendirme yapmaktadır.Bu ölçek 0-6 yaş arasındaki çocukların bebek uyarımı, sosyal gelişim, dil gelişimi, öz bakım, bilişsel gelişim ve fiziksel gelişim düzeylerini belirlemeye yöneliktir. Anne, baba, ya da bakım veren sorulan sorular aracılığıyla uygulanır.
Bender Gestalt Görsel Motor Testi
Çocuk, ergen ve yetişkinler için kullanılan (4-85 yaş) yaygın olarak kullanılan bir görsel motor değerlendirme aracıdır. Kopyalama ve hatırlama olarak iki aşamada uygulanır. İhtiyaca bağlı olarak uygulanan bir motor ve algı testi de mevcuttur. Görsel motor bütünleşme, ince motor gelişimi, görsel kısa süreli bellek ve algısal ayırt etme becerisini değerlendirir.
WPPSI Wechsler Okul Öncesi Dönem Çocukları için Zeka Testi
WISC-R’ın 4, 5-6 yaş arasındaki çocuklar için geliştirilmiş şeklidir. WPPSI’nin sözel ve performans olmak üzere iki ana alt ölçeği bulunmaktadır. Bu alt ölçekler, çocuğun genel bilgi, matematik becerisi, soyut düşünme, akıl yürütme, kelime bilgisi, kısa süreli işitsel dikkat, görsel dikkat ve sözel ifade gibi alanlarda çocuğun gelişimsel düzeyi hakkında detaylı bilgi sunar.
Türkçe İfade Edici ve Alıcı Dil Kelime Testi (TİFALDİ) Testi
TİFALDİ testi 2-12 yaş çocukların sözcük kazanımlarını değerlendirmek amacıyla kullanılan; alıcı ve ifade edici kelime alt testlerinden oluşan bir dil testidir.
Wechsler Çocuklar için Zeka Ölçeği-IV (WÇZÖ-IV)
The Wechsler Intelligence Scale for Children (WISC-IV)
Bu ölçek, 6-16 yaşları arasındaki çocuk ve ergenlerin genel zihinsel düzeylerini belirlemek amacıyla uygulanan bir testtir. Sözel Kavrama, Algısal Akıl Yürütme, Çalışma Belleği ve İşlemleme Hızı olmak üzere dört bölümden oluşur. Sözel bilgi, sözel ifade, algısal akıl yürütme ve organizasyon, sosyal bilgi, kısa süreli işitsel bellek, dikkat, konsantrasyon, zihinsel işlemleme hızı, görsel-motor ve ince motor becerileri gibi alanlarda çocukların gelişimsel düzeyleri hakkında detaylı bilgi sunar. Test sonucun da hem Sözel Kavrama, Algısal Akıl Yürütme, Çalışma Belleği ve İşlemleme Hızı düzeyleri hem de toplam zeka düzeyi belirlenir.
PEEX İlkokul Erken Döneminin Pediatrik Değerlendirmesi
PEEX Pediatric Early Elementary Examination
Bu ölçek ilkokulun başlarında olan 6-9 yaş arasındaki çocuklara uygulanmaktadır. PEER testindeki alanların yaşa göre daha genişletilmiş olarak uygulandığı bu test, diğer destekleyici testlerle beraber uygulandığında okula ilişkin akademik problemlerin tanı ve eğitiminde önemli bir nörolojik bataryadır.PEERAMIDEPeex’in geliştirilmiş bir biçimi niteliğinde olan bu ölçek 9-15 yaş arasındaki çocuklara uygulanmaktadır. Peeramide 5 ayrı alanda çocuğun performansını ölçmektedir: kaba motor, ince motor, dikkar, dil gelişimi, grafomotor, hafıza ve görsel muhakeme.
MOXO Dikkat Testi
MOXO Çocuk testi, özel olarak 6-12 yaş arası çocuklar için tasarlanmış olup, (Attention-Deficit Hyperactivity Disorder) Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu tanısına yardımcı olan , bilgisayar üzerinden yapılan görsel ve işitsel çeldiricilerin olduğu “online” dikkat ölçme testidir.MOXO, dikkat eksikliği , zamanlama, dürtüsellik ve hiperaktivitenin objektif olarak ölçülmesini sağlayan bir testtir.Bu ölçek 0-6 yaş arasındaki çocukların bebek uyarımı, sosyal gelişim, dil gelişimi, öz bakım, bilişsel gelişim ve fiziksel gelişim düzeylerini belirlemeye yöneliktir. Anne, baba, ya da bakım veren sorulan sorular aracılığıyla uygulanır.
Duygusal Değerlendirme
Çocukların çizdikleri yapılandırılmış resimler, onların ruhsal dünyalarını, kendilerini, ailelerini ve dış dünyayı nasıl algıladıklarını anlamakta kullanılan projektif değerlendirme yöntemlerinden biridir. İnsan çiz, aile çiz, ağaç çiz gibi farklı uygulama çeşitleri vardır.
Çocuklar İçin Tematik Algı Testi (CAT)
CAT, 3-10 yaş aralığındaki çocukların kendilerini ve çevreleriyle ilişkilerini nasıl algıladıklarını anlamayı amaçlayan projektif bir değerlendirme yöntemidir. Araştırılan konulardan bazıları: Oral problemler, beslenme problemleri, kardeş kıskançlığı kaynaklı meseleler, anne-baba figürlerine karşı tutum, anne-babanın çift ilişkilerine dair algısı, agresyon, korku gibi duygulardır.
Bu ölçek 0-6 yaş arasındaki çocukların bebek uyarımı, sosyal gelişim, dil gelişimi, öz bakım, bilişsel gelişim ve fiziksel gelişim düzeylerini belirlemeye yöneliktir. Anne, baba, ya da bakım veren sorulan sorular aracılığıyla uygulanır.
Tematik Algı Testi, 9-10 yaş ve üzerindeki bireylere uygulanabilen, standardize edilmiş bir testtir. Test uygulanan kişiye belirli resimler gösterilerek kendisinden bu resimlerle ilgili hikaye anlatmaları beklenir. TAT, kişilik dinamiklerini, kişilerin sosyal ve kişilerarası ilişkilerle ilgili zihin durumlarını anlamaya ve araştırmaya yönelik bir tekniktir.
Farklı yaş gruplarına uygulanmak üzere iki farklı formu olan projektif bir testtir. 8-16 yaş aralığı için A Formu kullanırken, 16 yaş üzerindeki kişiler için B Formu kullanır. Test uygulaması sırasında kişiden eksik cümleyi tamamlaması istenir. Tamamlayış şekli, kişini duyguları, arzuları, beklentileri, sıkıntıları ve düşünceleri hakkında bilgi verir.