14 Oca 2014 Ergenlere Öneriler
Bu yazıyı ergenlik çağındaki sizlere, yaşadığınız dönemin zorluklarının üstesinden gelmeniz ve hatta bunları kişiliğiniz ve yaşamınız için zenginleştirici ve öğretici birer deneyime dönüştürebilmeniz için temel birkaç noktayı işaret etmek niyetiyle yazıyorum.
Şimdi artık dış dünyanın da kendi iç dünyanızın ve bedeninizin de eskisi gibi olmadığını fark ediyorsunuz. Kafanız karışıyor; bir yandan çocukluğunuza oranla kendinizi daha güçlü ve her şeyi yapmaya yetkin olarak hissediyor, bir yandan da oldukça yüklü bir sorunlar ve zorluklar silsilesi içinde boğuşuyorsunuz, dikkatiniz dağılıyor, zorlanıyor, üzülüyor ve olup bitenlere bir anlam veremiyorsunuz.
Öyle yüklü bir gündem ki saymakla bitmez: Kız-erkek ilişkileri ile ilgili kafa karışıklığı, kendini çirkin ve şişman hissetmek, yemek yememek ya da yemek yerken kendini durduramamak, depresif takılmak, anne-babayla tartışmak, sınav kaygısı yaşamak, uykusuz kalmak, aşık olduğunuz kişinin başka birine aşık olduğunu ya da onun size ilgi duymadığını fark etmek, arkadaşlarınız tarafından sevilmemek ya da dışlanmak, ayakta kalabilmek için arkanızda birilerinin gezmesini istemek, yalnız kalmakta zorlandığınız için arkadaşlık ilişkilerine başvurmak ama umduğunuz desteği her zaman bulamamak, başkalarının sizi anlamadığını hissetmek, fiziksel olarak sıra dışı özellikleriniz olduğunu düşünmek, dizideki erkek ya da kızlarla çıkma hayalleri kurmak, çok fazla bilgisayar oynamak, karşı cinsle konuşamadığınız için sanal alemde takılmak, herhangi bir yakın akraba ya da arkadaşın sizden daha iyi özelliklere sahip olduğunu ve onun daha çok ilgi çektiğini düşünmek, kendinizi hiçbir şekilde kabullenmeyip bir şeyleri değiştirme çabasına girmek, bununla ilgili olarak birilerini model almak, bedeninizi gizlemeye çalışmak ve bunun için çok fazla giyinmek, dengesiz ve sinirli olma durumu (“atarlı” ergen); kendine güvenmemek ve bunu kamufle etmek için aşırı özgüvenli gibi davranmak, kendine zarar verici davranışlar ya da tutumlar edinmek, cinselliğe ilgi duymak, bununla ilgili nerede duracağını bilememek… Ve bunun gibi zorluklarla liste uzayıp gider…
Aşağıdaki başlıklar altında sunduğum birkaç noktaya dikkat etmeniz, içinde yaşadığınız dönemin zorluklarının üstesinden gelmekte size yardımcı olabilir.
Kendinizi değiştirmeye değil, keşfetmeye çalışın.
Gençlerin en büyük uğraşlarından biri olmak istedikleri gibi görünme çabasıdır. Bu yüzden zaman zaman kendileri gibi olmaktan uzaklaşabilirler. Şu ya da bu kişi gibi görünmek, onun gibi gülmek, konuşmak ve davranmak çabası, doğal kaynağından çıkmadığı için yapay durur. Üstüne üstlük kişiyi kendine özgü kılan ve bu yüzden de sempatik olan yönleri örttüğü için kişi kendi kaynaklarını kullanmamış olur. Kendine özgü gülüşü ve ses tonu daha içten ve doğal göründüğü için daha iyi bir etki bırakacakken, başkalarının tarzını benimsemek kişiyi kendine daha güvensiz gösterir. Duygusal ve zihinsel olarak kendinize has özelliklerin farkına varın ve onları sahiplenerek kendi tarzınızı oluşturun. Kendini keşfetme çabası bir gencin kendisi yapabileceği en önemli yatırımdır.
Cinsellikle ilgili konularda güvenli bir kaynaktan bilgi alın ve bir sorununuz olursa güvendiğiniz bir yetişkinden yardım isteyin. Kendinizi hazır hissetmeden ve ruhen kaldırabileceğinize güvenmeden başkalarının yönlendirmesiyle ya da zorlamasıyla asla hareket etmeyin.
Cinsellikle ilgili merakınızın çok doğal olduğunu ve bunların cevaplarının edinmek için güvenilir kaynakları kullanmanız gerektiğini hep akılda tutun. Bazen gençler utanarak bu konuyu konuşmaktan çekinir ve kendi içlerine çekildikçe oldukça rahat bir biçimde ele alınabilecek bir meseleyi büyütmüş olurlar. Hele hele cinsellikle ilgili konularda endişeler, kuşkular duyduklarında bazen kendilerini doğru yönlendirmeyebilecek olan kaynaklara başvururlar. Hele hele, cinsel yönelim, işlev bozuklukları, gebelik gibi konularla yüz yüze geldiklerinde yetişkinlere bu durumlardan söz etmekten çekinebilir ve bu sorunlarını akran ilişkileri içinde halletmeye çalışabilirler. Oysaki kendileri gibi deneyimsiz olan akranları çözümler bulmakta ve destek vermekte yetersiz kalabilir. Bu durumlarda en iyisi güvenilir bir yetişkinden –ideal olarak ebeveynden- yardım ve destek istemek. Bu yardım ve destek duygusal olabileceği gibi konuyla ilgili bir uzmana başvurma yardımı da olabilir.
Cinsellikle ilgili önemli konulardan bir diğeri de bazen gençlerin akranlarının arasında bir yer edinmek, kendini güçlü ve umursamaz göstermek ya da bazen karşılarındakine bir sınır koymakta zorlandıkları için hazır olmadıkları ilişkilere girebilmeleridir. Bu durumda kalındığı zaman ruhsallığın taşıyabileceğinden daha büyük bir yükle karşılaşılabilir, iç dünyada hasarlar oluşabilir. Gençlerin bu konuda kendileriyle temas halinde olmaları hiçbir ilişkiye dış baskılar nedeniyle kendilerini hazır hissetmeden adım atmamalarıdır. Gerçek cesaret, karşıdakine bir sınır koyabilmek ve kendi ruhsallığını koruma altında tutabilmektir.
Arkadaşlarınızı özenle seçin
Ergenlik döneminde arkadaşlar özellikle önem kazanır. Onlarla olan ilişkiler dünyanızı şekillendirir. Size kendinizi daha iyi görebilmeniz için bir ayna olur, ilişkiler içinde kendinizi deneyimlemenizi sağlar, paylaşım ve eğlence katar yaşamınıza ve en önemlisi de destek ve yardım aradığınızda başvuracağınız bir kaynak olur.
Arkadaşlarınızı seçerken tüm bu işlevleri karşılıklı olarak gerçekleştirebileceğiniz, güvenebileceğiniz kişiler olmalarına dikkat edin. Arkadaşlar, Samimi, içten, yardımsever kişilerle arkadaşlıklarınızı ilerletin. Yalnız kalmamak için gerçekten içinize sinmeyen kişilerle yakınlaşmayın.
Geleceğinizi planlamakla ilgili hevesli olun
Ergenlik döneminin özelliklerinden biri gelecekle ilgili kazanımlar için bugünkü hazları ertelemekte zorluk çekmektir. Oysa tam da bu dönemde gelecekle ilgili kararlar vermek ve adımlar atmak gerekir. Gençlerin bu durumun farkında olarak eğlence, sosyal yaşam ve akademik başarı ve hedefler arasında iyi bir denge oturtmaları gereklidir.
Kendinizi çalışmaya motive edebilmek için önce kısa vadeli hedefler belirleyin. İlgi ve yetenekleriniz ile ailenizin size sağlayabileceği imkanları gerçekçi bir biçimde değerlendirmeye çalışın. Hedeflerinizi bu doğrultuda oluşturun. Mümkün olabildiğince erken yol almaya çalışın ve yol alırken kararlarınızı test etmek, esnetmek ve farklılaştırmak için kendinize izin verin. En önemlisi hevesli olun.
Size Zorbalık Yapılmasına İzin Vermeyin
Gençler bazen kendi içlerinde bulundukları zorlukları ve çelişkileri başkalarına yansıtır ve akranlarına zorbaca davranabilirler. Kötü söz ve davranışlardan etkilenebilecek hassas görünen kişilerin bu yansıtmaların hedefi olma olasılığı yüksektir. Gençler böyle zorbalıklara maruz kaldıklarında bunu içselleştirmemelidir. Buna karşılık hemen en yakın ve güvenilir arkadaşlarından ve okuldaki rehberlikten yardım istemeli ve durum kronik bir hale gelmeden kendisine zorbalık yapan kişilerin önünü kesmelidir.
Bir Spor Dalıyla Uğraşın
Bir spor dalıyla uğraşmak özellikle ergenlik çağındaki birinin fiziksel ve ruhsal sağlığını iyileştirir, bedenini güzelleştirir ve kendine güvenini artırır. Gençlik enerjisinin olumlu ve yararlı bir biçimde harcanabilmesini sağlar ve zararlı alışkanlıklardan sizi uzak tutar; spor yapan bir vücutta mutluluk veren kimyasal salgılanır. Bir spor dalıyla ilgilenmek sizi arkadaşlarınız arasında da popüler kılar. Düzenli yapacağınız bir aktivite olduğu için can sıkıntısından uzaklaştırır. Hele hele takım sporları sosyal olarak da sizi daha güçlü kılar.