14 Mar 2016 6-18 Yaş Arası Çocuk ve Gençlerin Gözünden Boşanma
Posted at 11:37h
in Ergen
Geçtiğimiz ay boşanmaya 0-5 yaş arası bebek ve çocukların gözünden bakmıştık. Bu ayki yazımız ise, bu sürecin okul çağındaki (6-18 yaş) çocuk ve gençler tarafından nasıl deneyimlendiğini ele almaktadır.
6-9 Yaş Aralığı: Okul Çağı
Gelişimin bu evresindeki çocuklar için aileleri çok önemlidir. Ailedeki mutluluk yerine aile bütünlüğü okul çağındaki çocukların okula başlama ve arkadaş edinmeye cesaret edebilmeleri için ihtiyaç duydukları güvenlik hissini sağlar.
Bu dönemdeki çocuklar boşanmayı nasıl deneyimlerler?
- Kendilerini yoğun üzüntü, öfke, suçluluk ve/ya yalnızlık içinde bulabilirler.
- Beraber olmadıkları vakitlerde diğer ebeveynlerini özlerler.
- Derslere konsantre olmada zorluk yaşayabilirler. Bunun sonucunda notları büyük ölçüde düşebilir.
- Ebeveynlerinin artık onları sevmeyeceklerinden korkabilirler. Bu yaş aralığındaki çocuklar yaşadıkları bu korkuyu ve ebeveynlerinin sevgilerini test etmek için sınır zorlamalar, öfke patlamaları gibi çıkışlarda bulunabilirler.
- Bazen ebeveynlerinden birinin tarafını tutabilirler. Bu seçimi genellikle yardıma daha çok muhtaç olduğunu düşündükleri ebeveynden yana kullanırlar.
- Boşanmada acı çeken ebeveynlerine duygusal destek sağlamaya çalışabilirler. Bu durum çocuklara çok büyük bir yük olur.
Stres belirtileri nelerdir?
- Okul başarısında önemli düşüşler veya okula gitmekle ilgili isteksizlik.
- Zamanlarının büyük bir çoğunluğunu ağlayarak veya üzülerek geçirmeleri.
- Baş ağrısı, karın ağrısı gibi şikayetlerde artış.
- Hevessizlik.
Ebeveynler yardımcı olmak için neler yapmalı?
- Çocuğunuzun duygusu her ne olursa olsun onu ifade etmesine alan verin ve duygusunu kabul edin. İyi bir dinleyici olun ve onu dinlemeye her zaman zaman ayırın.
- Çocuğunuzun önünde diğer ebeveyni alçaltan veya suçlayan söylemlerde bulunmayın. Diğer ebeveyne doğrulttuğunuz her silah, unutmayın ki çocuğunuza da zarar verecektir
- Yetişkinlerin kendilerine her zaman iyi bakabildiklerine kendiniz bunu uygulayarak örnek olun.
- Çocuğunuza diğer ebeveynle zaman geçirmesini ve onu sevmesini istediğinizi söyleyin.
- Çocuğunuzun tekrar birleşeceğinize dair umutlarını beslemeyin.
- Ona ailenizin değiştiğini ama hala bir aile olduğunuzu anlatın.
- Çocuğunuza onu sevdiğinizi gösterin ve söyleyin.
- Diğer ebeveynin de çocuğunuzun hayatında olması için yapabileceğiniz her şeyi yapın. Bu dönemde çocuğunuz özsaygısını ve kişiliğini oluşturduğundan bunu başarıyla tamamlamak için her iki ebeveyne de ihtiyaç duyacaktır.
9-12 Yaş Aralığı: Ön Ergenlik Dönemi
Bu dönemde çocuklar artık anne-babalarından çok daha bağımsız hale gelirler. Artık arkadaşlıkları daha önemli bir yerdedir. Ön ergenlik dönemindeki çocuklar boşanmanın okuldaki sosyal hayatlarını ve arkadaşlıklarını nasıl etkileyeceğiyle ilgili endişelebilirler.
Bu dönemdeki çocuklar boşanmayı nasıl deneyimlerler?
- Ebeveynleri arasında kalmış hissedebilirler.
- Hayatlarını mahvettiklerinden ebeveynlerden özellikle birine öfke duyabilirler.
- Boşanma ile ilgili mahçup ya da utanmış hissedebilirler. Ebeveynleri arasındaki bir anlaşmazlığa diğer insanların tanık olmaları, onları çok rahatsız bir pozisyona sokabilir.
- Ebeveynleri için endişelenip, onların iyi hissetmelerinde büyük bir sorumluluk hissederler.
Stres belirtileri nelerdir?
- Boşanmanın onlarda hiçbir etkisi olmadığını göstermeye çalışmaları.
- Erkek çocukları kız çocuklarından daha fazla problem yaşayabilirler. Bunlar çoğunlukla okul başarısında düşme veya kavgalara karışma şeklinde karşınıza çıkabilir.
- Diğer yandan kız çocukları sizi memnun etmek için aşırı bir çaba sarfedebilirler (bunu fark etmek zor olabilir).
- Baş ağrısı, karın ağrısı ve genel halsizlik gibi fiziksel semptomlarda artışlar.
- Erken cinsel davranışlar.
- Ailenin yetişkini rolüne girmeleri.
Ebeveynler yardımcı olmak için neler yapmalı?
- Kendinize iyi bakarak ona örnek olun ve duygularınızı sağlıklı bir şekilde yönetin. Yetişkinliği elinizden bırakmayın.
- Çocuğunuzu fiziksel faaliyetler için yüreklendirin.
- Okulda ve arkadaşlıklarında neler olduğunun farkında olun.
- Neler olduğu ve çocuğunuzun nasıl hissettiği konusunda onunla konuşun. Diğer ebeveyn hakkında olumsuz atıflarda bulunmamaya dikkat edin.
- Çocuğunuzu sizin dışınızda diğer yetişkinlerle konuşabileceği konusunda yüreklendirin (aile dostu, okul rehberliği, terapist vb.)
- Ona evin çocuğu olabilmesi için alan açın.
13-18 Yaş Aralığı: Ergenlik Dönemi
Ergenlik döneminin en önemli gelişimsel basamaklarından biri evden ayrılıp kendi ayakları üzerinde hayatlarını sürdürebilmeleridir. Her ne kadar çoğu zaman bir yetişkinden farksız gibi hareket etseler de aslında hala yetişkinlikten uzaktırlar. Tamamlamaları gereken duygusal ve ahlaki basamaklar vardır. Gençler çoğu zaman geleceğe gerçekçi bakmayı başaramazlar. Hayatın gerçeklerinin farkında değillerdir ve henüz yeterince deneyimleri olmadığından kötü şeylerin yalnızca diğer insanların başına geleceğini düşünürler.
Bu dönemdeki çocuklar boşanmayı nasıl deneyimlerler?
- Evlerinden ayrılacak olmak onları kaygılandırabilir.
- Boşanmanın sorumlusu olarak kendilerini görebilirler.
- Evden ayrılan ebeveynlerinin onları artık sevmeyeceğini düşünebilirler.
- Gelecek planları ile ilgili endişelenebilirler ve boşanma sonrası maddi olarak yeterince desteklenmeyecekleri kaygısını taşıyabilirler.
- Kendilerini reddedilmiş veya ihmal edilmiş hissedebilirler.
- Ebeveynlerden birinin ilgi ve alakaya daha fazla muhtaç olma durumu onları korkutabilir veya altından kalkamayacakları bir sorumluluk altında hissettirebilir.
- Ebeveynleri hayatlarını karmaşıklaştırdıkları için onlara karşı öfkelenebilirler.
- Boşanma onları çevrelerine karşı eksik veya utanmış hissettirebilir.
Stres belirtileri nelerdir?
- Evlerinden planlanandan daha erken ayrılma.
- Evdekilere yardımcı olmak adına kendi plan ve hayallerinden vazgeçme, erteleme.
- Geri dönecek bir evleri olmayacağı kaygısı ile evden ayrılmaktan korkma (ör: üniversiteyi başka şehirde okumamak gibi).
- Ebeveynlerden birine ya da her ikisine karşı aşırı olumsuz ve/ya eleştirel yaklaşımlar.
- Cinsel davranışlarda artış.
- Agresyonda dikkat çekici düzeyde artış.
- Madde kullanımı, okuldan uzaklaştırılma, kavgalara karışma, evden kaçma, okul başarısında ani düşüşler, arkadaşlıklardan ve sosyal faaliyetlerden geri çekilme, kendine zarar verme, hukuki suçlar işleme.
Ebeveynler yardımcı olmak için neler yapmalı?
- Kendinize nasıl baktığınız ve duygularınızla baş ettiğinizle ilgili ona sağlıklı bir model olun.
- Ona sevginizi ve desteğinizi verin.
- Ona arkadaşça yaklaşmak kimi zaman daha cezbedici olsa da, ebeveynliğinizi elinizden bırakmayın. Onun pek çok arkadaşı olabilir, ama yalnızca iki ebeveyni var. Ona ebeveynlik yapmanıza hala ihtiyacı var. Ona beklentilerinizi açık bir biçimde belirtin ve
- koyduğunuz sınırlarda tutarlılığa dikkat edin.
- Onu hayatına devam etmesi için cesaretlendirin. Sizin yüzünüzden planlarını ertelemesini veya gerçekleştirmemesini teşvik etmeyin.
- Ergeninize diğer ebeveyniyle yakın ilişkide olma ve onu sevmesi için sözel ve duygusal olarak izin verin. Diğer ebeveynle zaman geçirmesi için onu cesaretlendirin.
- Ona sık sık onu sevdiğinizi söyleyin.
- Eğer diğer ebeveyni ile sizden daha çok vakit geçirmek istiyorsa bunu kişisel olarak algılamayın. Gelişimin bu evresindeki gençler hem-cins ebeveynleri ile daha çok zaman geçirmeyi tercih edebilirler.
- Eğer siz evden taşınan ebeveyn iseniz, ebeveynliğinizi yapmaya aynı şekilde devam edin. Telefon konuşmaları, e-posta ve birlikte yemek buluşmaları gibi aktivitelerle onunla iletişimde kalmak için çaba harcayın.
Psikolog & Psikoterapist
Çocuklarla psikodinamik oyun terapisi üzerinden çalışırken, EMDR tekniklerinden de faydalanmaktadır.