Bombalı saldırılar hakkında çocuklarla nasıl konuşmalı?

Patlamalar oldukça travmatik deneyimlerdir ve patlama sonrası yaşanan süreç oldukça stresli olabilir. Travma sonrası yaşanan stresin ne kadar süreceği ve ne zaman etkisini yitireceği ise ailenin yaşadığı olayın içeriğine ve olay sonrası ailenin verdigi tepkiye göre kişiden kişiye değişiklik gösterir. 

Zaman içerisinde  bazı gençler ve yetişkinler normal rutinlerine dönebilseler bile, bazıları yaşadıkları olayı atlatmakta zorluk çekebilirler. Çoçukların ve ergenlerin verdikleri tepkiler ise, yaşlarına ve geçmişte yaşadıkları olayların içerigine de bağlı olarak, yetişkinlerinkinden biraz daha farklı olabilir. Dolayısıyla ebeveyn olarak sizler, kendi içinizde durumu hazmetmeye çalışırken aynı zamanda da çocuğunuzu anlamalı ve onun tepkilerini desteklemelisiniz.

Çocukların bombalı saldırılara karşı verdikleri tepkiler çoğunlukla ebeveynlerinin, öğretmenlerinin yada etraftaki yakınlarının duruma verdikleri tepkilerden izler taşır. Aslında bunun tek sebebi çocukların  güvende hissetmek adına etraflarındaki bu kişilere yönelmesidir.

Bombalı saldırı,  şok, korku, öfke, kaygı, yas ve üzüntü gibi duygulara sebep olabilir. Saldırı hakkında akıllarında oluşan görüntülerle ve duydukları hikayelerle başa çıkmaya çalışan çocuklar, kaybettikleri “güven" duygusuna yeniden ulaşabilmek ve anlamlandıramadıkları hislerine cevap bulmak adına yetişkinlere sığınırlar.  Aslında duymaya ihtiyaçları olan tek cevap, ebeveynlerinin onları güvende tutacağından emin olmaktır.

Çocuğum için neler yapabilirim?

Sohbeti siz başlatın: Çocuğunuzla saldırı hakkında konuşmaktan kaçınmayın. Sessizlik, yasanan olayın konusulamayacak kadar korkunç olduğu izlenimini verir. Günümüzde cocuklar sosyal medya sayesinde zaten durumdan haberdar olacaklardır, dolayisiyla sizin çocuğunuz ile bu konuyu konuşmamanız durumu sadece daha da ciddileştirir.

Çocuğunuzun konu hakkında halihazırda bildikleri neler? : Çocuğunuza, arkadaşlarından ve sosyal medyadan konu ile ilgili neler duyduğunu, neler bildiğini sorun.  Onu dikkatlice dinleyin; neyi bilip neyi bilmediğini ve inandığı şeyleri öğrenmeye çalışın. Çocuğunuzu dinlerken özellikle bildiği yanlışlara ve kavram yanılgılarına dikkat ederken, çocuğunuzun kaygı ve korkularını da anlamaya çalışın.

Hatalı bilgileri nazikçe duzeltin: Eğer çocuğunuzun doğru olmayan bilgilere sahip oldugunu düşünüyorsanız, bu bilgileri çocuğun yaşına uygun olucak bir dil kullanarak, basit ve anlaşılır sekilde düzeltin.

Çocuğunuzu soru sorması icin yüreklendirin ve bu soruları dosdoğru cevaplayın: Çocuğunuz saldırı hakkında cevaplaması zor sorular sormak isteyebilir. Daha fazla bombalı saldırı olup olmayacağını merak ediyor olabilir. Ebeveynler de olayın tekrarlaması ihtimalinden kaygılanıyor olabilir.  Çocuğunuzun bu gibi sorularını yanıtlayamıyor olabilirsiniz, sorun degil. Ancak çocuklarınıza  yeniden güvence verin ve  saldırı kurbanlarının aldığı yardım ve destek ile ilgili bildiğiniz her şeyi çocuğunuzla da mutlaka paylaşın. Yetişkinler gibi çocuklarda, hakkında gerçek olgular bildikleri durumların üstesinden daha iyi gelirler. Soru-Cevap şeklindeki sohbetleriniz, yaşadıkları trajedi ile beraberinde gelen duygu silsilesinin üstesinden gelmelerine yardımcı olur.

Medya tesirine limit koyun: Çocuğunuzun bomba görüntülerine ve seslerine maruz kalmasına engel olun, özellikle erken yaslardaki çocukların TV/Radyo gibi iletişim araçlarının kullanımına bir süre izin vermeyin. Oyun ile meşgul oluyor gibi görünselerde çocuklar yetişkinlerin izlediği ve dinlediği şeylere kulak kabartabilirler. Bu duydukları şeyler, yetişkinler için üzücü olmasa bile, çocuklar icin üzücü olabilir. Dolayısıyla sizde bu gibi görüntülere maruz kalmamalısınız. Eğer çocuğunuz konu ile ilgili televizyon izliyorsa da, ara ara haber hakkında sorular sorarak herhangi olası bir yanlış bilgilendirmeyi nazikçe düzeltin.

Genellikle verilen tepkiler: Bombalı saldırı sonrası çocuklar ve gençler konsantrasyon ve dikkat sorunu yaşayabilirler. Asabi yada kurallara sürekli itiraz eden tavırlar sergileyebilirler. Ebeveynlerinden ayrı kalma  korkusu, uyku problemleri ve iştah kaybı yaşayabilirler. Gençler ise yaşanmış olanlar, gelecekteki belirsiz olaylar ve yaşananların hayatlarına yansıyacak muhtemel etkileri hakkında kaygılanabilirler. Fakat genellikle olaydan sonraki bir kaç hafta içerisinde bu tepkilerin oranında azalma görmelisiniz.

Pozitif bir rol model olun: Çocuklarınız ile, onun kaldırabileceği düzeyde olacak şekilde, saldırı hakkındaki düşüncelerinizi paylaşabilirsiniz. Saldırıda hayatını kaybedenlere duyduğunuz empatiyi ve üzüntüyü ifade edin. Ancak en önemlisi trajik olaylarla nasıl başa çıkabileceğine dair düşüncelerinizi paylaşmanızdır. Saldırının hemen ardından, saldırganların peşine düşen polisi ve yaralıların aldıkları ilk yardımı anlatarak çocuğunuza yetişkinlerin onları güvende tutmak için ellerinden geleni yaptıkları mesajini verebilirsiniz.

Sabırlı olun: Stresli zamanlarda çocuklar normalde sergiledikleri davranışlardan farklı davranışlar sergileyebilirler, dolayısıyla sabırlı olun. Direkt olarak sizden yardım istemeyecek olsalar bile aslında buna ihtiyaçları var.

Ne zaman destek almalıyım? : Eğer çocuğunuzun bu gibi davranışları devam ediyor ve  bu davranışları günlük rutininin aksamasına sebep oluyorsa, çocuğunuz icin terapi adına yardım almanızı öneririz.